Zeytinlikleri Madenciliğe Açacak Yasa Komisyondan Geçti

Zeytinlikleri madenciliğe açacak yasa komisyonda kabul edilirken, rüzgar ve güneş enerjisine dayalı üretim tesisleri için izin süreçleri birleştirilebilecek

Enerji, ulaşım ve madencilik gibi sektörlerde yatırım süreçlerini hızlandırmayı amaçlayan, zeytinlikleri madencilik faaliyetlerine açacak olması nedeniyle eleştirilen ve “Süper İzin” olarak anılan torba kanun teklifi, yaklaşık 26 saat süren görüşmelerin ardından TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu’nda kabul edildi. Komisyonunda enerji, ulaşım ve madencilik gibi sektörlerde yatırım süreçlerini hızlandırmayı amaçlayan, Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) süreci ve imar planlarında değişiklik öngören, zeytinlikleri madencilik faaliyetlerine açacak olması nedeniyle eleştirilen ve kamuoyunda “Süper İzin” olarak anılan torba kanun teklifinin görüşmeleri dün saat 10.00'da başladı, bugün saat 11.45'te teklifin kabul edilmesiyle sona erdi. Teklifle çevresel etki değerlendirme sürecinde “ÇED Gerekli Değildir” uygulamasına son verilerek, tüm projeler için ortak bir değerlendirme sistemi getirilmesi isteniyor. Maddeyle çevresel etki değerlendirmesi ile diğer izin süreçlerinin eş zamanlı yürütülebilmesi amaçlanarak yatırımların hayata geçmesinin hızlandırılması planlanıyor. İkinci maddeyle maden sahalarına yapılan rehabilitasyon işlemleri, rehabilitasyon bedeli, rehabilitasyonu düzenleyen kurul ve tahsil dairesi yeniden düzenleniyor ve böylece çevre yükümlülüklerinin ve idari işlemlerin hukuki zemini oluşturulmak amaçlanıyor. Maden Kanunu’nda yapılan düzenleme ile ruhsat öncesi izin süreçlerinin kısaltılması amacıyla izinlerin dört ay içinde verilmemesi durumunda "izin verilmiş sayılır" kuralı getirilmesi amaçlanıyor. Bugüne kadar orman izinlerini Orman Genel Müdürlüğü verirken değişiklikle beraber Maden Petrol İşleri Genel Müdürlüğüne (MAPEG) orman alanlarında yetki tanınıyor. Madencilik ruhsatı vermekle yetkili olan MAPEG'e aynı zamanda orman izin yetkilerinin de verilmesi kamuoyunda eleştirilere konu oldu. Zeytinlik alanlarına ilişkin madde Teklifin 11. maddesi 3213 sayılı Maden Kanunu'na geçici madde ile ekli haritalar ve listeler eklenmesini öngörüyor. Buna göre, maddenin yürürlüğe girdiği tarihte ruhsat sahibi veya rödövansçı olan gerçek veya tüzel kişilerce ülkenin elektrik ihtiyacını karşılamak üzere yürütülen madencilik faaliyetlerinin tapuda zeytinlik olarak kayıtlı veya fiili olarak üzerinde zeytinlik bulunan, Maden Kanunu'na ekli Harita ve Koordinat Listesi sınırları içindeki alanlara denk gelmesi ve faaliyetlerin başka alanlarda yürütülmesinin mümkün olmaması durumunda, faaliyet yürütülecek kısımdaki zeytin ağaçları maden sahalarının bulunduğu ilçe ve il sınırlarına öncelik vermek suretiyle taşınabilecek. Bu sahada madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ilişkin geçici tesisler inşa edilmesine "kamu yararı dikkate alınarak" bakanlıkça izin verilebilecek. Zeytin ağaçlarının taşınmasından kaynaklanan tüm masraf ve taleplerden madencilik faaliyeti yürütmesi yönünde lehine karar verilen kişi sorumlu olacak. Zeytin ağaçlarının taşınmasının mümkün olmadığı durumlarda ise söz konusu sahada madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ilişkin geçici tesisler inşa edilmesine kamu yararı dikkate alınarak bakanlıkça izin verilebilmesi için, iznin öncesinde biyolog ve ziraat mühendisinin de arasında bulunduğu uzmanlardan alınacak görüşler doğrultusunda zeytin sahası tesis edilmesi zorunlu olacak. Bu sahalar, dikim normlarına uygun ve madencilik faaliyeti yürütülecek alan ile eş değer büyüklükte olacak. Sahalar tahsis edilirken öncelik, maden sahalarının bulunduğu il ve ilçe sınırlarına verilecek. Bu düzenleme kapsamında zeytinlik olarak kayıtlı alanlar veya fiili olarak üzerinde zeytinlik bulunan alanlarda madencilik faaliyeti yürütülen her yıl için, bu sahaların rehabilitasyon çalışmalarını temin etmek üzere ruhsat sahibinden işletme ruhsat bedeli kadar ayrıca tahsilat yapılacak. Bu sahalar madencilik faaliyetlerinin öncesinde sahada bulunan zeytin ağacı sayısı ile aynı sayıda zeytin ağacı dikilerek rehabilite edilecek. Zeytin ağaçlarının taşınması ile zeytin sahası tesis edilmesine ilişkin usul ve esaslar bakanlıkça belirlenecek. 4342 sayılı Mera Kanunu’nda öngörülen değişiklikle, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı (YEKA) olarak ilan edilen yerlerde mera tahsis amaç değişikliği için artık ÇED raporu şartı aranmayacak. Bu madde, ÇED sürecinin devre dışı bırakılmasıyla özellikle hayvansal üretim açısından önem taşıyan mera alanlarının amacı dışında kullanıma açılmasının önünü açacağına yönelik eleştiriliyor. Rüzgar ve güneş enerjisine dayalı üretim tesisleri için izin süreçleri birleştirilebilecek Yenilenebilir kaynaklı enerji yatırımlarını desteklemek bakımından izin, kira ve irtifak işlemlerinde uygulanan indirimlerin ilerleyen beş yıl boyunca devreye girecek tesisleri de kapsayacak şekilde uzatılması ve böylelikle yatırım maliyetlerinin azaltılması amaçlanıyor. Rüzgar ve güneş enerjisine dayalı üretim tesisleri için orman izin süreci, önlisans ve lisans aşamalarında yürütülen izin süreçleri ile proje geliştirme aşamasındaki sondaj, ölçüm gibi işler için ayrı ayrı yürütülen izin süreçleri tek bir izin sürecinde birleştirilecek. Değişiklik ile ek olarak, rüzgâr ve güneş enerjisine dayalı üretim tesislerinin çevresel etki değerlendirme süreçlerinde ana kuş göç yollarındaki projeler için ornitolojik gözlem yapılması zorunlu kılınacak ancak göç yollarında olmayan projeler için gözlem zorunluluğu olmayacak. Bu madde, verilen izin süreçleriyle birlikte orman alanlarının korunması ve biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesinin tehlikeye gireceği yönünde eleştiriliyor. Belediye yetkisindeki imar plan onayı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca verilebilecek İmar Kanunu'nda yapılacak değişikle rüzgar ve güneş enerjisine dayalı yenilenebilir enerji tesislerinin imar plan onayı, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belge işlemlerinin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından da yapılabilmesi öngörülüyor. "Bürokratik süreçlerin ve kamu hizmetlerine erişimin kolaylaştırılmasının" amaçlandığı bildirilen düzenlemeye, idarenin bütünlüğünü zedeleyeceği, belediyelerin devre dışı bırakılarak imar plan onayı ve yapı ruhsatı yetkisinin yerel yönetimlerdeyken bakanlığa devri, yerel ve merkezi yönetim arasında yetki karmaşıklığına neden olabileceği yönünde eleştiriler getirildi.