DSÖ'nün Yıllık Büyük Toplantısında Gündem Pandemi ve Bütçe.

Her yıl Mayıs ayında toplanan asamble, Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ - WHO) önümüzdeki yıl için politikalarını ve bütçesini belirliyor.

Yıllık toplantı, küresel sağlık liderliğinde gelecek yıl için öncelikleri belirlemeyi amaçlıyor. Dünya üzerindeki hemen her ülkeden temsilcilerin Dünya Sağlık Kurulu için bir araya geldiği bu hafta Cenevre'de, büyük bütçe kesintileri ve COVID-19 düzeyindeki sağlık tehditleriyle mücadele anlaşması gündemin ön sıralarında yer alacak. Bu yılın teması "Sağlık için Tek Dünya" ancak 2025'in ABD, İngiltere, Fransa ve Hollanda gibi büyük bağışçıların küresel sağlık programlarına derin kesintiler getirdiği göz önüne alındığında, dostluk ruhu Cenevre'deki toplantı havasını tam olarak yakalayamayabilir. Dokuz gün sürecek toplantı boyunca mali baskı büyük ölçüde hissedilirken, ülkeler antibiyotiklere dirençli bakteriler, çevresel toksinler, çocuk felci, nükleer savaş, bebek maması reklamları ve yurt dışından sağlık çalışanı alımı gibi geniş kapsamlı konuları ele alacak. DSÖ'nün bütçesi DSÖ, 2026-2027 bütçesini başlangıçta planladığı 5,3 milyar dolardan (205 milyar TL) 4,2 milyar dolara (163 milyar TL) düşürmeyi teklif etti. DSÖ Başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus, bazı ülkelerin daha da derin kesintiler önerdiğini söyledi. DSÖ yetkilileri toplantı öncesinde gazetecilere yaptıkları açıklamada, örgütün 2025 yılı için 600 milyon dolar (23,3 milyar TL) açığı olduğunu ve bunun da ajans personeli, departmanlar ve bölge ofislerinde kesintilere yol açacağını belirtti. DSÖ'nün dış ilişkiler şefi Dr. Catharina Boehme, ajansın sadece "en acil küresel sağlık ihtiyaçlarına" odaklanmak için çalışmalarını küçülttüğünü söyledi. Ancak DSÖ sadece kemer sıkmakla kalmıyor. Aynı zamanda ülkelerden, 2023'te yüzde 20'lik bir artışa yeşil ışık yakmalarının ardından, yıllık aidatlarında da yüzde 20'lik bir artışı onaylamalarını istiyor. Bu, kuruluşun birkaç büyük bağışçının gönüllü finansmanına daha az bağımlı hale gelme çabalarının bir parçası. Pandemi anlaşması Üye devletler geçen ay gelecekteki salgınlara karşı hazırlık ve müdahaleyi arttıracak bir anlaşma üzerinde mutabakata vardı ve Salı sabahı bu önemli anlaşmayı kabul etmeleri bekleniyor. Anlaşma, ülkelerin hastalık gözetimini iyileştirmelerini, teşhis, ilaç ve aşıları daha hızlı paylaşmalarını ve virüslerin hayvanlardan insanlara yayılmasını önlemek için adımlar atmalarını gerektiriyor. Henüz çözüme kavuşturulmamış bir konu, ülkelerin aşı ve ilaçlara erişim karşılığında patojen örneklerini ve verilerini ilaç üreticileriyle paylaşacağı yeni bir patojen erişimi ve fayda paylaşımı (PABS) sisteminin oluşturulması. Üye devletler pandemi anlaşmasını kabul ettikten sonra PABS ile ilgili müzakereleri tamamlamak için bir yıl süreye sahip olacak. Anlaşma, bu konuda mutabakata varılmasının ardından yürürlüğe girecek. Bulaşıcı olmayan hastalıklar Eylül ayında ülkeler, Birleşmiş Milletler'in bulaşıcı olmayan hastalıklar ve ruh sağlığına odaklanan üst düzey bir toplantısına katılacak. Bu haftaki toplantı, delegelerin yılda 43 milyondan fazla insanın ölümüne neden olan kronik sağlık sorunlarıyla mücadeleye yönelik beklenen siyasi taahhüt doğrultusunda ilerleme kaydetmeleri için bir fırsat. Dünya Sağlık Asamblesi sırasında üye devletler böbrek hastalığı, rahim ağzı kanseri, körlük, diğer görme bozuklukları ve işitme kaybına ilişkin kararları değerlendirecek. Sağlık ve eğitim danışmanlık şirketi Acasus'un CEO'su Jonny Barty Euronews Health'e yaptığı açıklamada, "Ne kadar ilerleme kaydedileceğinden emin değiliz, ancak iyimserliğimizi koruyoruz," dedi. İklim değişikliği ve sağlık Geçen yıl üye devletler DSÖ'ye iklim değişikliğini bir sağlık sorunu olarak ele alacak bir plan hazırlaması talimatını vermişti. Şimdi de ülkelerin üretim emisyonlarını azaltmaları ve Paris Anlaşması kapsamındaki iklim taahhütlerine sağlığı da dahil etmeleri çağrısında bulunan teklifi oylayacaklar. Ancak iklim grupları mevcut son taslaktan tam olarak memnun değil. Örneğin kâr amacı gütmeyen Küresel İklim ve Sağlık İttifakı, fosil yakıtların iklim değişikliğindeki rolünü ele alan daha güçlü tedbirler istiyor. Euronews Health'e konuşan grubun temiz hava sorumlusu Rosie Tasker, "Hükümetlerin ve kamuoyunun anlaması gereken şey, eylemsizliğin bedelini eninde sonunda insanların sağlığının ödeyeceği," dedi. Küresel demans stratejisi Ülkeler demans konusunda küresel bir eylem planını 2031 yılına kadar uzatıp uzatmamaya karar verecek. İlk kez 2016 yılında kabul edilen ve bu yıl sona erecek olan strateji ile dünya çapında yaklaşık 57 milyon insanı etkileyen demans konusunda ülkelerin yerine getiremediği hedefler belirlenmişti. Örneğin DSÖ, üye devletlerin yüzde 75'inin demansla mücadele için ulusal planlar geliştirmesini istiyordu, ancak 2024 yılına kadar sadece yüzde 26'sı (50 ülke) bu hedefe ulaştı. Örgüt, demans teşhisi, tedavisi ve bakımına erişimde de eksiklikler olduğunu belirtti. Taahhüt edilenler başka, finanse edilenler başka Uluslararası Kalkınma Derneği'nin (SID) küresel sağlık programını yöneten Nicoletta Dentico, Euronews Health'e yaptığı açıklamada, üye devletlerin bu hafta gözden geçirecekleri önlemleri genel olarak onaylamalarının beklendiğini, ancak bunların somut bir sonuca yol açıp açmayacağının "fon kesintileri nedeniyle paraya bağlı olduğunu" söyledi. Bu arada Barty, ülkelerin aşılama, anne sağlığı, iklim değişikliği ve birinci basamak sağlık hizmetleri gibi temel konuları ele almalarına yardımcı olacak net stratejilerden faydalanabileceklerini söyledi. Barty, "Önemli olan bu hafta ne söz verildiği değil, bundan altı ay sonra ne yapılacağıdır" dedi.